La matematica è in instrument per s'occupar da l'ambient e per chapir quel. Il plan d'instrucziun dal rom matematica mussa da duvrar quest instrument cun chapientscha sco era a moda critica e creativa. El vul colliar acziuns matematicas cun cuntegns matematics. Sa fatschentar cun matematica gida a sviluppar l'abilitad d'abstracziun, il senn da visualisaziun, la cumpetenza da schliar problems ed il pensar raziunal. Ils puncts centrals en quest connex èn la confruntaziun cun novas sfidas sco era la preschentaziun da fatgs e d'atgnas reflexiuns. Cun sviluppar cumpetenzas vegn sclerì in champ d'emprender che duai satisfar a las pretensiuns actualas envers ina furmaziun da matematica.
Grazia al svilup d'in curriculum per gronda part unitar e natiral sin plaun naziunal ed internaziunal vegnan las scolaras ed ils scolars confruntads en la scola populara dapi blers onns cun cuntegns matematics identics u sumegliants.
En quest connex na dastgi betg vegnir emblidà che matematica è ina scienza cun ragischs geograficamain fitg differentas e cun ina tradiziun da millis d'onns. Ina matematica che para oz finida è sa sviluppada en il decurs da tschientaners sut l'influenza istoric-culturala.
Novas vistas èn sa sviluppadas per il pli sur vias pli lungas, entras il barat d'ideas. Ellas èn s'orientadas vi d'infurmaziuns gia enconuschentas. Correspundentamain dovran era las scolaras ed ils scolars savens vias pli lungas ed il barat cun auters per sviluppar novas vistas.
Ina societad sa mida e fa novas pretensiuns envers l'instrucziun da matematica. Ella metta la lavur cun medias e datas en il center. Entant che datas e resultats vegnivan anc avant paucs decennis registrads e calculads d'umans, surpiglian oz maschinas e computers process automatisabels. Activitads sco retschertgar, zavrar, interpretar ed elavurar datas ch'èn gia avant maun stattan en il center. En la professiun ed en il temp liber èn las sfidas matematicas pli e pli quellas da registrar datas, da las giuditgar, da las metter en relaziun ina cun l'autra, da las interpretar e da las communitgar.
Aspectativas da la societad envers la matematica datti era areguard la selecziun. Decisiuns davart la selecziun vegnan motivadas cun resultats da la mesiraziun da las prestaziuns en matematica, perquai ch'i para sin l'emprima egliada dad esser simpel e precis da cumprovar cumpetenzas matematicas a maun da quints ch'èn vegnids schliads a moda correcta. Qua po l'intenziun da schliar cun success controllas d'emprender e tests star en concurrenza cun l'emprender tras chapir.
La midada sociala sa reflectescha era en las pretensiuns dal mund da lavur d'etablir ina furmaziun fundamentala da matematica che prepara per quel.
Las suandantas finamiras dal rom ston vegnir chapidas sut l'aspect da l'impurtanza istoric-culturala e sociala da la matematica. Ellas skizzeschan ina furmaziun fundamentala da matematica ch'è impurtanta per pudair sa participar a la vita professiunala ed a la vita da mintgadi.
La savida specifica da matematica cumpiglia enconuschientschas, abilitads e rutinas ch'èn essenzialas en il mintgadi u en la professiun.
Il plan d'instrucziun dal rom matematica integrescha savida ed abilitads specificas dal rom en emprima lingia en las activitads Operar e numnar. Il champ da cumpetenza Dumber e variabla metta l'accent sin ina chapientscha numerica cumprovada e l'applicaziun versada da valurs, en il champ da cumpetenza Furma e spazi èn centralas las relaziuns tranter lunghezzas, surfatschas e volumens.
En quasi tut ils secturs da la vita sa servan svilups e process da la matematica. Sut quest aspect è matematica ina scienza auxiliara per auters roms. Da temas or dals conturns da las scolaras e dals scolars sco la communicaziun electronica u la relaziun cun daners, però era da temas sco il svilup demografic, l'architectura, l'astronomia u la climatologia èsi d'identifitgar il cuntegn matematic, da discutar, da matematisar, da preschentar e da calcular quel.
Il plan d'instrucziun dal rom matematica tracta temas correspundents oravant tut en il champ da cumpetenza Grondezzas, funcziuns, datas e casualitad.
En l'instrucziun da matematica vegnan promovidas las abilitads da chapir connexs e regularitads, da transferir, d'ir enavos ina via ponderada, d'abstrahar, da pensar sco era d'agir a moda logica. Quai premetta che la matematica vegnia instruida ed emprendida en ina moda e maniera ch'ella vegn era chapida. Da questa moda d'instruir e d'emprender resultan atgnas conclusiuns ed i vegn rinforzada l'abilitad da pensar e da giuditgar per pudair sa fatschentar cun problems futurs. L'emprender la matematica pretenda ultra da quai in pensar exact e disciplinà ed è pia era ina scolaziun da reflexiun.
Da questa finamira tegna quint il plan d'instrucziun dal rom en spezial cun las activitads Perscrutar ed argumentar. Las scolaras ed ils scolars chattan en il barat cun auters access individuals, sviluppan soluziuns pussaivlas per dumondas tschentadas ed amplifitgeschan cumpetenzas persunalas, socialas e metodicas.
Matematica è era ina lingua, cun la quala las pussaivladads da s'exprimer en reguard logic, structural e visual pon vegnir amplifitgadas considerablamain. In barat regular tranter las scolaras ed ils scolars gida a medem temp a sviluppar cumpetenzas da la lingua da mintgadi e da la lingua tecnica sco era a furmar l'abilitad da reflexiun.
Il rom matematica animescha d'approfundar las cumpetenzas linguisticas cunzunt cun las activitads Matematisar e preschentar e Perscrutar ed argumentar.
L'agir autonom ed agens success (er pitschens) persunals pon svegliar interess ed animeschan da pensar vinavant. La lavur cun serias da dumbers, cun ornaments ubain era cun quints reals po esser captivanta, sche las scolaras ed ils scolars sviluppan, midan, interpreteschan e barattan sezs quellas u quels. Sviluppond atgnas soluziuns, ponderaziuns e dumondas sco era scuvrind connexs vegnan las scolaras ed ils scolars a vesair che la matematica fa senn. Il plan d'instrucziun dal rom dat gronda paisa al distinguer, variar, crear e contemplar musters. In access ludic ed explorativ a la matematica sveglia emoziuns positivas tar las scolaras ed ils scolars e rinforza l'interess per la matematica.
